Γκόρντον, Τόμας

(Thomas Gordon, ; – 1841).Σκοτσέζος στρατιωτικός. Υπήρξε από τους πρώτους φιλέλληνες που πήραν ενεργό μέρος στον Αγώνα των Ελλήνων για την ανεξαρτησία. Ο Γ. με άλλους φιλέλληνες έφτασε με πλοίο από τη Μασσαλία στο ελληνικό στρατόπεδο των Τρικόρφων, μεταφέροντας αρκετά πολεμικά εφόδια για την Επανάσταση (600 λογχοφόρα όπλα, μολύβι κ.ά.). Εκεί οι Έλληνες με τον Δημήτριο Υψηλάντη υποδέχτηκαν με λαμπρές τιμές τον πρώτο Βρετανό φιλέλληνα, που δέχτηκε να συγκροτήσει τακτικό σώμα από Έλληνες και φιλέλληνες. Πραγματικά, ο Γ. ενίσχυσε με τρία νέα πυροβόλα τα ελληνικά στρατεύματα, που πολιορκούσαν την Τρίπολη. Απογοητευμένος όμως από την απειθαρχία των ελληνικών στρατευμάτων, αποχώρησε προσωρινά από τον Αγώνα. Το 1826, ο πρόεδρος της Εθνικής Συνέλευσης Π. Νοταράς κάλεσε με έγγραφο τον Γ., ο οποίος βρισκόταν στην Κέρκυρα, να προσχωρήσει και πάλι στον Αγώνα. Εκείνος δέχτηκε την πρόσκληση και αναχώρησε για τη Ζάκυνθο, όπου η τοπική επιτροπή τού ανέθεσε την επιχείρηση ανακατάληψης του Μεσολογγίου, που βρισκόταν υπό τον τουρκικό ζυγό. Σύντομα όμως παραιτήθηκε από το καθήκον που ανέλαβε και επιδόθηκε στην οργάνωση του ανεφοδιασμού των Κυθήρων, απ’ όπου τροφοδοτούσε τον επαναστατικό στρατό. Τον Μάιο του ίδιου έτους έφερε στο Ναύπλιο το υπόλοιπο του δεύτερου αγγλικού δανείου (14.000 λίρες), ενθαρρύνοντας τους αγωνιστές. Στο διάστημα των επιχειρήσεων της Αθήνας (Φεβρουάριος 1827), ο Γ. επικεφαλής φάλαγγας 2.300 Ελλήνων με 15 πυροβόλα επιχείρησε απόβαση από τη Σαλαμίνα στο Φάληρο. Κατέλαβε τον λόφο της Μουνιχίας, όπου οχυρώθηκε και απέκρουσε τις επιθέσεις του Κιουταχή. Κέρδισε τη μάχη, αλλά και πάλι αποσύρθηκε από τον Αγώνα, απογοητευμένος αυτή τη φορά από τη σφαγή 500 Αλβανών, που παραδόθηκαν στους Έλληνες. Μετά την απελευθέρωση, ο Γ. πήρε εντολή από τον αντιβασιλέα Άρμανσμπεργκ να επαναφέρει την τάξη στη Στερεά Ελλάδα, στα βουνά της οποίας είχαν καταφύγει δυσαρεστημένοι αγωνιστές. Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις έγιναν στη Βοιωτία, στη Φθιώτιδα, στη Φωκίδα και στην Αιτωλοακαρνανία και ο φιλέλληνας Γ. ανταμείφθηκε για τις υπηρεσίες του με τον διορισμό του ως στρατιωτικού διοικητή Πελοποννήσου. Το 1833 διορίστηκε αρχηγός του νεοσύστατου Σώματος Γενικών Επιτελών, αλλά μετά τη ρήξη του με τον Άρμανσμπεργκ παραιτήθηκε. Αναχώρησε από την Ελλάδα και ξαναγύρισε στη Σκοτία, όπου πέθανε. Το ιστορικό έργο του Γ. εκδόθηκε το 1832 με τον τίτλο Για την Ελληνική Επανάσταση και θεωρείται από σημαντικότερα αυτής της περιόδου. Πολλοί Έλληνες ιστορικοί, μεταξύ των οποίων και ο Σπυρίδων Τρικούπης, άντλησαν πληροφορίες από το έργο αυτό. Ο Σκοτσέζος στρατηγός και φιλέλληνας Τόμας Γκόρντον, σε πίνακα του Χάνφστεγκλ (Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα).